ລະບົບລັດຖະບານ

ລະບົບລັດຖະບານ

ໂດຍ: ປັນຍາສັກ ແສງອ່ອນແກ້ວ

http://panyasack.blogspot.com 

1. ຄວາມໝາຍ

        ລະບົບລັດຖະບານ ໝາຍເຖິງການຈັດຮູບແບບ, ໂຄງສ້າງ ແລະ ອຳນາດໜ້າທີ່ ຂອງອົງກອນທາງການເມືອງທີ່ເອີ້ນວ່າ : ລັດຖະບານ.

        ໃນຄວາມໝາຍຢ່າງກວ້າງ ອຳນາດໜ້າທີ່ໃນທີ່ນີ້ໝາຍລວມເຖິງການພົວພັນລະຫວ່າງອົງກອນຕ່າງໆ ທາງການເມືອງ ເຊັ່ນ : ການພົວພັນລະຫວ່າງປະຊາຊົນ ກັບປະມຸກລັດ, ປະມຸກລັດກັບສະພາແຫ່ງຊາດ (ລັດຖະສະພາ), ສະພາແຫ່ງຊາດກັບຄະນະລັດຖະມົນຕີ, ຄະນະລັດຖະມົນຕີກັບປະມຸກລັດ ເປັນຕົ້ນ.

2. ຮູບແບບຂອງລັດຖະບານ

        ປະຈຸບັນນີ້ຮູບແບບຂອງລັດຖະບານ ເຊິ່ງຮັບຜິດຊອບໃນການບໍລິຫານປະເທດໂດຍສະເພາະປະເທດທີ່ປົກຄອງໃນລະບອບປະຊາທິປະໄຕ ຈະນຳໃຊ້ລະບົບການປົກຄອງທີ່ແຕກຕ່າງກັນໃນແຕ່ລະຮູບແບບ ແຕ່ພໍມາສັງລວມເບີ່ງແລ້ວຈະເຫັນວ່າໃນໂລກປະຈຸບັນມີການນຳໃຊ້ຢູ່ 3 ລະບົບຄື :

         1. ລະບົບລັດຖະສະພາ.

         2. ລະບົບປະທານາທິບໍດີ.

         3. ລະບົບເຄິ່ງປະທານາທິບໍດີ.

    2.1 ລະບົບລັດຖະສະພາ

        - ການປົກຄອງໃນລະບົບລັດຖະສະພາ ເປັນການປົກຄອງທີ່ເກີດຂື້ນໃນສະຕະວັດ   ທີ XVII ເຊິ່ງເປັນຜົນມາຈາກການຊ່ວງຊີງອຳນາດລະຫວ່າງກະສັດ ກັບສະພາທີ່ປະເທດອັງກິດ.

        - ປະເທດອັງກິດຈຶ່ງຖືໄດ້ວ່າເປັນຕົ້ນແບບ ລັດຖະສະພາອັງກິດສະໄໝນັ້ນໄດ້ຖືກຈັດຕັ້ງຂື້ນໃນສະໄໝທີ່ພະມະຫາກະສັດຍັງຄົງອຳນາດເດັດຂາດຢູ່.

        - ລັດຖະສະພາອັງກິດຂະນະນັ້ນເປັນສະພາທີ່ລວມເອົາຊົນຊັ້ນຕ່າງໆ ເຊິ່ງເປີດໂອກາດໃຫ້ຄົນທຳມະດາທີ່ເປັນສາມັນຊົນເຂົ້າໄປນັ່ງໃນສະພາ.

        - ດ້ວຍເຫດນັ້ນຈຶ່ງເປັນສະຖາບັນທາງການເມືອງພຽງແຫ່ງດຽວທີ່ຄົນທຳມະດາຈະເຂົ້າໄປມີບົດບາດທາງການເມືອງໄດ້.

        - ລັດຖະສະພາຈຶ່ງເປັນສະຖາບັນຂອງປະຊາຊົນ ກໍ່ຄືລັດຖະສະພາໄດ້ເຂົ້າມາມີບົດບາດ ຄວບຄຸມການໃຊ້ອຳນາດຂອງກະສັດລວມທັງການປະຕິບັດງານຂອງຄະນະລັດຖະມົນຕີອີກດ້ວຍ.

        - ເປັນລະບົບທີ່ມີຄວາມນິຍົມສ່ວນຫຼາຍໃນປະເທດທີ່ເປັນປະຊາທິປະໄຕ.

        - ລະບົບລັດຖະສະພາ ອຳນາດສູງສຸດໃນການປົກຄອງປະເທດຈະເປັນຂອງລັດຖະ ສະພາ.

        - ຝ່າຍບໍລິຫານຈະດຳເນີນການໃດໆກໍ່ຕາມ ຕ້ອງໄດ້ຮັບຄວາມເຫັນດີຈາກລັດຖະສະພາ ແລະ ເມື່ອດຳເນີນການແລ້ວກໍ່ຈະຖືກຄວບຄຸມກວດກາ ໂດຍຝ່າຍລັດຖະ ສະພາ.

        - ສະພາມີເອກະສິດຈະລົງມະຕິບໍ່ໄວ້ວາງໃຈ ອັນມີຜົນໃຫ້ຝ່າຍບໍລິຫານຕ້ອງໝົດອາຍຸ ຄືໝົດອຳນາດໄປ.

    ລັກສະນະສຳຄັນຂອງລະບົບລັດຖະສະພາ

        - ປະມຸກຂອງຊາດກັບຫົວໜ້າລັດຖະບານ ຫຼື ຜູ້ນຳຝ່າຍບໍລິຫານບໍ່ແມ່ນຄົນໆດຽວກັນ ຄື : ອາດຈະມີກະສັດເປັນປະມຸກຂອງຊາດ ເຊັ່ນ : ຢີ່ປຸ່ນ, ມາເລເຊຍ, ໄທ, ອັງກິດ…ຫຼື ມີປະທານາທິບໍດີເປັນປະມຸກລັດ ເຊັ່ນ : ອິນເດຍ, ສິງກະໂປ…. 

        - ປະມຸກຂອງລັດເປັນພຽງຜູ້ນຳຊາດຈະບໍ່ມີສ່ວນຮ່ວມໃນການບໍລິຫານແຕ່ຢ່າງໃດ ເວົ້າລວມແລ້ວປະມຸກຂອງຊາດບໍ່ຕ້ອງຮັບຜິດຊອບທາງການເມືອງ.

        - ອຳນາດໃນການບໍລິຫານຢູ່ທີ່ຄະນະລັດຖະມົນຕີ ເຊິ່ງນາຍົກເປັນຜູ້ນຳ ຫຼື ເປັນຫົວໜ້າ.

        - ນາຍົກລັດຖະມົນຕີມາຈາກການເລືອກຕັ້ງໂດຍທາງອ້ອມ ຄື : ຈະໄດ້ຮັບການເລືອກຕັ້ງໂດຍພັກການເມືອງໃດການເມືອງໜື່ງ ຫຼື ຫຼາຍໆພັກຕົກລົງຮ່ວມກັນມອບອຳນາດໃຫ້ ແລ້ວສະເໜີສະພາຮັບຮອງ.

        - ຄະນະລັດຖະມົນຕີຕ້ອງຮັບຜິດຊອບຕໍ່ສະພາ ຄືນະໂຍບາຍຂອງລັດຖະບານຈະໃຫ້ສະພາອະນຸມັດ ແລະ ໃນການບໍລິຫານນັ້ນໆ ສະພາເປັນຜູ້ຄວບຄຸມກວດກາ ແລະ ມີອຳນາດເປີດອະທິບາຍການເຮັດວຽກຂອງລັດຖະບານ.

        - ມີອຳນາດລົງມະຕິບໍ່ໄວ້ວາງໃຈອັນມີຜົນໃຫ້ຄະນະລັດຖະມົນຕີໝົດອາຍຸລົງ ຄືຕ້ອງລາອອກ ຫຼື ຍຸບສະພາ.

        - ຈະເຫັນໄດ້ວ່າອຳນາດຂອງຝ່າຍບໍລິຫານບໍ່ແມ່ນອຳນາດອິດສະຫຼະແຕ່ຕ້ອງຮັບຜິດ ຊອບຕໍ່ສະພາ ສະພາຈິງມີອຳນາດເໜືອກວ່າຝ່າຍບໍລິຫານ.

        - ສຳລັບປະເທດທີ່ມີພັກການເມືອງໝັ້ນຄົງຝ່າຍບໍລິຫານເຊິ່ງເປັນພັກການເມືອງທີ່ສຽງສ່ວນຫຼາຍໃນສະພາຈະມີອຳນາດ ຫຼື ອິດທິພົນເໜືອສະພາ ເຊັ່ນ : ອິນເດຍ, ອັງກິດ, ສິ່ງກະໂປ. ເພາະຝ່າຍບໍລິຫານມີສຽງໃນສະພາຫຼາຍກວ່າເມື່ອມີການລົງມະຕິໃດໆ ຈຶ່ງມັກຈະເປັນຝ່າຍບໍລິຫານຊະນະຢູ່ສະເໝີ.

    2.2 ລະບົບປະທານາທິບໍດີ

        - ລະບົບປະທານາທິບໍດີເກີດຂື້ນຈາກຄວາມເຂົ້າໃຈໃນທິດສະດີແບ່ງແຍກອຳນາດຂອງ ມົງເຕດສະກີເອີ ວ່າສິ່ງທີ່ດີ ແລະ ຖືກຕ້ອງ.

        - ລະບົບນີ້ນຳທິດສະດີດັ່ງກ່າວມາປ່ຽນແປງເປັນບົດບັດຍັດໃນລັດຖະທຳມະນູນ ແລະ ມີການປະຕິບັດກັນຢ່າງຈິງຈັງ.

        - ລັດຖະທຳມະນູນຂອງສະຫະລັດອາເມລິກາຈຶ່ງແບ່ງອຳນາດອະທິປະໄຕອອກເປັນອຳນາດນິຕິບັນຍັດ, ອຳນາດບໍລິຫານ ແລະ ອຳນາດຕຸລາການ.

        - ແຕ່ລະອຳນາດຢູ່ທີ່ອົງກອນຂອງແຕ່ລະຝ່າຍແຍກອອກຈາກກັນຄ້ອນຂ້າງເດັດບໍ່ມີການກ້າວກ່າຍກັນ.

        - ຫຼັງການປະກາດໃຊ້ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບໃໝ່ໃນປີ ຄ.ສ. 1789 ຈຶ່ງປະກົດມີການໃຫ້ກຳເນີດລະບົບລັດຖະບານແບບປະທານາທິບໍດີ ອັນເປັນລະບົບລັດຖະບານແບບໃໝ່ ຕ່າງຈາກລະບົບລັດຖະສະພາແບບອັງກິດ.

        - ກະຕິກາຂອງລະບົບປະທານາທິບໍດີທຸກຂໍ້ ກົງກັນຂ້າມກັບກະຕິກາຂອງລະບົບລັດຖະສະພາ.

    ລັກສະນະສຳຄັນຂອງລະບົບປະທານາທິບໍດີ

        - ປະທານາທິບໍດີຈະເປັນທັງປະມຸກຂອງລັດ ແລະ ເປັນຜູ້ນຳຝ່າຍບໍລິຫານ.

        - ປະທານາທິບໍດີມາຈາກການເລືອກຕັ້ງໂດຍກົງຈາກປະຊາຊົນ.

        - ສະພາມາຈາກການເລືອກຕັ້ງຂອງປະຊາຊົນ.

        - ຝ່າຍບໍລິຫານບໍ່ຕ້ອງຮັບຜິດຊອບຕໍ່ສະພາ.

        - ສະພາບໍ່ມີອຳນາດຄວບຄຸມຝ່າຍບໍລິຫານ : ໂດຍຜົນຂອງການແບ່ງອຳນາດຢ່າງເຄັ່ງຄັດ ແລະ ໂດຍຜົນທີ່ວ່າສະພາ ແລະ ລັດຖະບານຕ່າງມາຈາກການເລືອກຕັ້ງຂອງປະຊາຊົນຄືກັນ , ສະພາຈຶ່ງບໍ່ມີອຳນາດຄວບຄຸມການເຮັດວຽກຂອງລັດຖະບານ ເວົ້າລວມແລ້ວສະພາຈະຕັ້ງກະທູ້ຖາມ, ຈະເປີດອະພິປາຍເພື່ອລົງມະຕິບໍ່ໄວ້ວາງໃຈລັດຖະບານບໍ່ໄດ້ , ຈະຂັບໄລ່ລັດຖະບານອອກຈາກຕຳແໜ່ງກ່ອນຄົບວາລະບໍ່ໄດ້.

ກ່າວໂດຍສະຫຼຸບເຫັນໄດ້ວ່າ :

- ລະບົບປະທານາທິບໍດີ ຝ່າຍບໍລິຫານຈະມີອິດສະຫຼະໃນສ່ວນງານວຽກຂອງຕົນເອງ ມີອຳນາດເຕັມທີ່ໃນວຽກງານດ້ານບໍລິຫານ, ຈະບໍ່ຖືກຄວບຄຸມໂດຍສະພາ, ຝ່າຍບໍລິຫານບໍ່ຕ້ອງຮັບຜິດຊອບຕໍ່ສະພາ, ສະພາບໍ່ມີອຳນາດຄວບຄຸມຝ່າຍບໍລິຫານ, ບໍ່ມີອຳນາດເປີດອະພິປາຍບໍ່ໄວ້ວາງໃຈຝ່າຍບໍລິຫານ.

- ດັ່ງນັ້ນ, ປະທານາທິບໍ່ດີບໍ່ຈຳເປັນຕ້ອງມີສຽງສ່ວນຫຼາຍໃນສະພາກໍ່ໄດ້ ການປົກຄອງ ລະບົບປະທານາທິບໍດີເອີ້ນວ່າ : ລະບົບແຍກອຳນາດ ໂດຍໃຫ້ແຕ່ລະຝ່າຍຮັບຜິດຊອບໃນສ່ວນຂອງຕົນ ໂດຍບໍ່ມີອຳນາດໄປໄປແຊກແຊງອີກຝ່າຍໜື່ງ.

ຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ ໃນລະບົບນີ້ໄດ້ໃຊ້ລະບົບຖ່ວງດຸນອຳນາດລະຫວ່າງ 2 ສະຖາບັນ ຄື : ຝ່າຍນິຕິບັດຍັດກັບຝ່າຍບໍລິຫານ :

- ສະພາຜ່ານກົດໝາຍໃດໆກໍ່ຕາມ ຕ້ອງໃຫ້ປະທານາທິບໍດີລົງນາມ ແລະ ຖ້າປະທານາທິບໍດີບໍ່ເຫັນດີກໍ່ມີສິດຄັດຄ້ານກົດໝາຍນັ້ນ ແຕ່ຖ້າສະພາຢືນຢັນຈະໃຊ້ກົດໝາຍນັ້ນ ແລະ ສະເໜີຂື້ນມາອີກປະທານາທິບໍດີກໍ່ບໍ່ມີອຳນາດຄັດຄ້ານຄັ້ງທີ 2.

- ໂຄງການ ແລະ ນະໂຍບາຍຕ່າງໆຂອງປະທານາທິບໍດີ ເຊັ່ນ : ງົບປະມານແຜນດິນຈະຕ້ອງໃຫ້ສະພາຮັບຮອງອະນຸມັດ ແລະ ສະພາມີອຳນາດສະແດງຄວາມຄິດເຫັນຄັດຄ້ານໃນວາລະທຳອິດ ແຕ່ຖ້າປະທານາທິ ບໍດີຍັງຢັ້ງຢືນຈະດຳເນີນການຕາມທີ່ສະເໜີນັ້ນເປັນເທື່ອທີສອງສະພາຕ້ອງອະນຸມັດ.

- ພາຍໃຕ້ລະບົບປະທານາທິບໍດີຝ່າຍນິຕິບັດຍັດ ແລະ ຝ່າຍບໍລິຫານີອຳນາດໃນສ່ວນທີ່ເປັນໜ້າທີ່ຂອງຕົນຕາມລັດຖະທຳມະນູນໄດ້ບັນຍັດໄວ້ ທັງສອງບໍ່ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ກັນ ແຕ່ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ປະຊາຊົນໂດຍກົງ.

    2.3 ລະບົບແບບເຄີ່ງປະທານາທິບໍດີ

- ເປັນຜົນງານຂອງອາດີດປະທານາທິບໍດີ ຊາກ ເດີໂກລ (Charles de Gaulle) ແຫ່ງປະເທດຝຣັງ ເຊິ່ງເປັນຜົນໃຫ້ປະເທດຝຣັງໃນສະໄໝສາທາລະນະລັດທີ5 ນີ້ມີລັດຖະບານທີ່ມີສະຖຽນລະພາບທາງການເມືອງໝັ້ນຄົງດີຂື້ນກວ່າສະໄໝສາທາລະນະລັດທີ4 ຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ.

- ຊາກ ເດີໂກລ ໄດ້ມີຄວາມເຫັນວ່າລະບົບປະທານາທິບໍດີແບບສະຫະລັດມີຈຸດອ່ອນ ໂດຍສະເພາະການແບ່ງແຍກອຳນາດຫຼາຍເກີນໄປ ເຮັດໃຫ້ປະສະຈາກການຄວບຄຸມເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນ ລະຫວ່າງສະພາ ແລະ ລັດຖະບານ.

- ສ່ວນລະບົບລັດຖະສະພາແບບອັງກິດ ກໍ່ເຮັດໃຫ້ຝ່າຍບໍລິຫານຖືກຄວບຄຸມຫຼາຍເກີນໄປ ເຮັດໃຫ້ປະມຸກລັດມີອຳນາດນ້ອຍເກີນໄປ ຈົນກາຍເປັນສັນຍາລັກເທົ່ານັ້ນ.

- ທ່ານ ຊາກ ເດີໂກລ ໄດ້ນຳເອົາລັກສະນະທີ່ດີຂອງສອງລະບົບນີ້ມາປະສົມປະສານກັນ ແລ້ວສະເໜີວາງມາດຕະການໃໝ່ໆ ເຊີ່ງແທດເໝາະກັບຝຣັງເອງ.

- ຊາກ ເດີໂກລ ທີ່ຈັດຮູບແບບຂອງລັດຖະບານໃຫ້ປະທານາທິບໍດີມີອຳນາດຫຼາຍທີ່ສຸດຈົນຢູ່ໃນຖານະຖ່ວງດຸນກັບລັດຖະສະພາໄດ້ໂດຍຕຳແໜ່ງ ເຊິ່ງປະທານາທິບໍດີ ຕ້ອງໄດ້ຮັບການເລືອກຕັ້ງຈາກປະຊາຊົນໂດຍກົງ.

- ປະທານາທິບໍດີມີອຳນາດທີ່ຈະຍຸບສະພາຜູ້ແທນລາດຊະດອນໄດ້ທຸກກໍລະນີ ປະທານາທິບໍດີເປັນຜູ້ແຕ່ງຕັ້ງ ແລະ ປົດຕຳແໜ່ງນາຍົກລັດຖະມົນຕີອອກໄດ້ຕາມຄວາມເໝາະສົມ.

- ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ແລະ ຄະນະລັດຖະມົນຕີເປັນຜູ້ໃຊ້ອຳນາດບໍລິຫານຢ່າງແທ້ຈິງ.

- ສ່ວນລັດຖະສະພາຂອງລັດຖະບານແບບເຄິ່ງປະທານາທິບໍດີນີ້ມີອຳນາດພຽງອອກກົດໝາຍ ແລະ ຄວບຄຸມການບໍລິຫານງານຂອງຝ່າຍບໍລິຫານເທົ່ານັ້ນ.

- ສະມາຊິກລັດຖະສະພາຈະເຂົ້າໄປໃຊ້ອຳນາດບໍລິຫານ ຄືເຂົ້າໄປຮ່ວມຄະນະລັດຖະບານໃນເວລາດຽວກັນບໍ່ໄດ້.

- ຖ້າຄະນະລັດຖະມົນຕີບໍ່ໄດ້ຮັບຄວາມໄວ້ວາງໃຈຈາກລັດຖະສະພາແລ້ວ ຄະນະລັດຖະມົນຕີຕ້ອງລາອອກ ແຕ່ສຳລັບປະທານາທິບໍດີຍັງຄົງຢູ່ຕຳແໜ່ງຕໍ່ໄປ.

ລັກສະນະສຳຄັນຂອງລັດຖະບານແບບເຄີ່ງປະທານາທິບໍດີ

- ມີປະມຸກລັດມາຈາກການເລືອກຕັ້ງໂດຍກົງຈາກປະຊາຊົນ ເອີ້ນວ່າ: ປະທານາທິບໍດີ.

- ປະທານາທິບໍດີເປັນປະມຸກຂອງລັດບໍ່ແມ່ນຫົວໜ້າລັດຖະບານ ຫົວໜ້າລັດຖະບານ ຄືນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ເຊິ່ງເປັນປະທານາທິບໍດີເປັນຜູ້ແຕ່ງຕັ້ງ.

- ນາຍົກລັດຖະມົນຕີເປັນຫົວໜ້າລັດຖະບານ ເຊິ່ງປະກອບດ້ວຍລັດຖະມົນຕີຕ່າງໆ ການເຮັດວຽກຂອງຄະນະລັດຖະມົນຕີເປັນໄປຄືກັບລະບົບລັດຖະສະພາ.

- ຄະນະລັດຖະມົນຕີເປັນຜູ້ກຳນົດນະໂຍບາຍໃການປົກຄອງປະເທດ ແລະ ຕ້ອງຮັບຜິດຊອບຕໍ່ສະພາ ເຊັ່ນ : ອາດຈະຖືກຊັກຖາມ ຫຼື ສະພາອາດຈະເປີດອະພິປາຍເພື່ອລົງມະຕິບໍ່ໄວ້ວາງໃຈລັດຖະມົນຕີເປັນລາຍບຸກຄົນ ຫຼື ທັງໝົດຄະນະກໍໄດ້.

- ຖ້າຄະນະລັດຖະມົນຕີບໍ່ໄດ້ຮັບຄວາມໄວ້ວາງໃຈຈາກລັດຖະສະພາແລ້ວ ຄະນະລັດຖະມົນຕີຕ້ອງລາອອກ ແຕ່ສຳລັບປະທານາທິບໍດີຍັງຄົງຢູ່ໃນຕຳແໜ່ງຕໍ່ໄປ.

- ປະທານາທິບໍດີສາມາດຍຸບສະພາຜູ້ແທນລາດຊະດອນໄດ້ ຄືກັບໃນລະບົບລັດຖະສະພາ.

- ປະທານາທິບໍດີ ມີອຳນາດຫຼາຍກວ່າໃນລະບົບລັດຖະສະພາໂດຍທົ່ວໄປ ເຊັ່ນວ່າ : ເປັນປະທານໃນກອງປະຊຸມຄະນະລັດຖະມົນຕີ, ໃຊ້ອຳນາດພິເສດ ແລະ ມາດຕະການທີ່ຈຳເປັນໃນສະຖານະການສຳຄັນໄດ້ ເບີ່ງແລ້ວຄ້າຍກັບປະທານາທິບໍດີໃນລະບົບປະທານາທິບໍດີ.

- ຈຳກັດອຳນາດ ຫຼື ບົດບາດຂອງລັດຖະສະພາໃນການອອກກົດໝາຍຈຳນວນໜື່ງ ເຊັ່ນວ່າ : ອອກກົດໝາຍໄດ້ບາງປະເພດຕາມທີ່ລັດຖະທຳມະນູນກຳນົດເທົ່ານັ້ນ, ນອກຈາກນັ້ນໃຫ້ຝ່າຍບໍລິຫານອອກເປັນດຳລັດໄດ້ເອງ , ໃນບາງກໍລະນີລັດຖະບານອາດຂໍອຳນາດຈາກລັດຖະສະພາ ເພື່ອອອກຂໍ້ກຳນົດໄດ້ເອງພາຍໃນໄລຍະເວລາທີ່ກຳນົດໄວ້.

- ບໍ່ຍຶດຫຼັກການແບ່ງແຍກອຳນາດຄືລະບົບປະທານາທິບໍດີ, ແຕ່ຍອມໃຫ້ຝ່າຍບໍລິຫານ ແລະ ຝ່າຍນິຕິບັດຍັດກ່ຽວຂ້ອງເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນ ເຊັ່ນ : ລັດຖະສະພາມີອຳນາດຄວບຄຸມການບໍລິຫານປະເທດຂອງລັດຖະບານໄດ້, ແຕ່ລັດຖະບານຕ້ອງບໍລິຫານໂດຍຄວາມໄວ້ວາງໃຈຂອງລັດຖະສະພາ ໂດຍສະເພາະຜູ້ແທນລາດສະດອນ.

- ນາຍົກລັດຖະມົນຕີສະເໜີຮ່າງກົດໝາຍໄດ້ ແຕ່ສະມາຊິກລັດຖະສະພາຈະດຳລົງຕຳແໜ່ງລັດຖະມົນຕີໃນເວລາດຽວກັນບໍ່ໄດ້.

ກ່າວໂດຍສະຫຼຸບ :

 - ປະທານາທິບໍດີຍັງຄົງມີອຳນາດສູງສຸດ

ເພາະໄດ້ຮັບການເລືອກຕັ້ງມາຈາກປະຊາຊົນໂດຍກົງ ໂດຍປະທານາທິບໍດີເປັນຜູ້ແຕ່ງຕັ້ງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ແລະ ຄະນະລັດຖະບານ. ເຊິ່ງວ່າປະທານາທິບໍດີໃນລະບົບນີ້ແຕກຕ່າງຈາກລະບົບປະທານາທິ ບໍດີຄື : ປະທານາທິບໍດີຈະແບ່ງອຳນາດໃນການບໍລິຫານໃຫ້ແກ່ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ແລະ ຄະນະລັດຖະມົນຕີບາງສ່ວນ. ໝາຍວ່າ ປະທານາທິບໍດີມີອຳນາດໃນທາງການເມືອງ ສ່ວນນາຍົກລັດຖະມົນຕີມີອຳນາດໃນການບໍລິຫານຈັດການ ແຕ່ອຳນາດໃນການອະນຸມັດຕັດສິນໃຈ ແລະ ການລົງນາມໃນກົດໝາຍຍັງຄົງຢູ່ທີ່ປະທານາ ທິບໍດີ. ເຊິ່ງແຕກຕ່າງຈາກລະບົບປະທານາທິບໍດີຈະຄວບຄຸມອຳນາດໄວ້ທັງໝົດ ແລະ ຈະບໍ່ມີຕຳແໜ່ງນາຍົກລັດຖະມົນຕີໃນລະບອບນີ້.

- ອຳນາດຂອງລັດຖະສະພາໃນລະບົບນີ້ຢູ່ເຄີ່ງກາງລະຫວ່າງລະບົບລັດຖະສະພາ ແລະ ລະບົບປະທານາທິບໍດີ

 ລັດຖະສະພາມີອຳນາດຫຼາຍໃນລັດຖະສະພາໃນລະບົບປະທານາທິບໍດີ ແຕ່ກໍ່ຍັງໜ້ອຍກວ່າລະບົບລັດຖະສະພາ ເພາະລັດຖະສະພາມີອຳນາດຄວບຄຸມການບໍລິຫານງານຂອງຄະນະລັດຖະມົນຕີໄດ້ ສາມາດຕັ້ງກະທູ້ຖາມ ຫຼື ເປີດອະພິປາຍບໍ່ໄວ້ວາງໃຈນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ແລະ ຄະນະລັດຖະມົນຕີໄດ້. ເຊິ່ງໃນລະບົບປະທານາທິບໍດີບໍ່ສາມາດກະທຳໄດ້. ສ່ວນລະບົບລັດຖະສະພາປະທານາທິບໍດີກໍ່ເປັນພຽງປະມຸກລັດ ແຕ່ບໍມີອຳນາດໃນການບໍລິຫານ ໂດຍມີນາຍົກລັດຖະມົນຕີເປັນຫົວໜ້າຝ່າຍບໍລິຫານ.

ເປັນທີ່ຮູ້ກັນດີວ່າລະບົບລັດຖະບານທັງ 3 ລະບົບທີ່ກ່າວມາຂ້າງເທິງ ລ້ວນແຕ່ມີບົດບາດສຳຄັນໃນການນຳມາເປັນແບບຢ່າງພື້ນຖານໃນການບໍລິຫານງານຂອງບັນດາປະເທດຕ່າງໆ ພຽງແຕ່ການນຳມາປັບໃຊ້ນັ້ນຂື້ນກັບວ່າປະເທດນັ້ນຈະນຳໃຊ້ໃນຮູບແບບໃດ, ສ່ວນໃດ, ຫຼາຍໜ້ອຍສໍ່າໃດ ເພື່ອໃຫ້ມັນສອດຄ່ອງກັບຈຸດພິເສດ ແລະ ວັດທະນະທຳທາງການເມືອງຂອງບັນດາປະເທດຕ່າງໆ ດັ່ງນັ້ນ, ການສຶກສາເຖິງລະບົບລັດຖະບານນັ້ນເພື່ອໃຫ້ເຂົາໃຈເລິກເຊິ່ງໃນແຕ່ລະລະບົບ ຈຳເປັນຕ້ອງວິເຄາະເຖິງຂໍ້ດີ ແລະ ຂໍ້ບົກພ່ອງຂອງແຕ່ລະລະບົບລັດຖະບານທີ່ກ່າວມານັ້ນມີຄືແນວໃດ?