ຄວາມເປັນມາຂອງລັດຖະທຳມະນູນ ສປປ ລາວ

ຄວາມເປັນມາຂອງລັດຖະທຳມະນູນ ສປປ ລາວ

ໂດຍ: ປັນຍາສັກ ແສງອ່ອນແກ້ວ

http://panyasack.blogspot.com 

        ພາຍຫຼັງປະເທດຊາດໄດ້ຮັບການປົດປ່ອຍ ເປັນປະເທດສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ຂື້ນໃນວັນທີ 2 ທັນວາ 1975. ເປັນປະເທດທີ່ມີເອກະລາດ ມີອິດສະຫຼະພາບ ປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າໄດ້ເປັນເຈົ້າຂອງປະເທດຊາດຂອງຕົວເອງຢ່າງແທ້ຈິງ.

        ພ້ອມທັງໄດ້ມີການສ້າງຕັ້ງສະພາປະຊາຊົນສູງສຸດ ຊຸດທີ1 ເປັນການເລືອກຕົວແທນຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າ ເພື່ອເປັນຕົວແທນຂອງຕົນເຂົ້າສະພາຊຸດທີ1 ມີວາລະ13 ປີ ໃນການປະຕິບັດໜ້າທີ່ ພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວທີ່ໄດ້ນຳພາປະຊາຊົນປະຕິບັດສອງໜ້າທີ່ຍຸດທະສາດ ຄື : ປົກປັກຮັກສາ ແລະ ສ້າງສາພັດທະນາປະເທດຊາດ.

        ເຖິງວ່າໃນໄລຍະທຳອິດ ສປປ ລາວ ໄດ້ພົບກັບບັນຫາຫຍຸ້ງຍາກຫຼາຍໆດ້ານ ອັນເນື່ອງຈາກຈຸດເລີ່ມຕົ້ນຂອງ ສປປ ລາວ ຍັງຢູ່ໃນລະດັບຕ່ຳ ແຕ່ພາຍໃຕ້ການນຳພາຂອງພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວກໍ່ສາມາດຜ່ານຜ່າ ແລະ ຍາດໄດ້ທຸກໄຊຊະນະອັນຍິ່ງໃຫຍ່ໃນທຸກດ້ານ.

        ສິ່ງສຳຄັນ ສປປ ລາວ ສາມາດປົກປັກຮັກສາເອກະລາດ ອຳນາດອະທິປະໄຕ ແລະ ພື້ນແຜ່ນດິນອັນຄົບຖ້ວນຂອງ ສປປປ ລາວ ໄວ້ໄດ້ ເຮັດໃຫ້ສັງຄົມມີຄວາມສະຫງົບ ແລະ ມີຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍ ເສດຖະກິດໄດ້ຮັບການພັດທະນາເທື່ອລະກ້າວ…..

        ເມື່ອປະເທດຊາດໄດ້ຮັບການພັດທະນາ ຈຶ່ງໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ ສປປ ລາວ ຕ້ອງມີລັດຖະທຳມະນູນ ແລະ ກົດໝາຍ ໂດຍສະເພາະພາຍຫຼັງທີ່ພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວໄດ້ມີນະໂຍບາຍປ່ຽນແປງໃໝ່ຢ່າງຮອບດ້ານ.

        ຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການຂອງປະຊາຊົນພາຍໃນຊາດທີ່ຈະຕ້ອງຄຸ້ມຄອງລັດ ຄຸ້ມຄອງສັງຄົມດ້ວຍລັດຖະທຳມະນູນ ແລະ ກົດໝາຍ ບັນຫາທີ່ຈະຕ້ອງມີ ແລະ ຕ້ອງຮ່າງລັດຖະທຳມະນູນຂື້ນມາ.

        ລັດຖະທຳມະນູນເປັນສິ່ງທີ່ຕ້ອງການ ແລະ ເປັນການລໍຄອຍມາແຕ່ດົນນານແລ້ວຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າ ເຊິ່ງເປັນຄວາມຕ້ອງການຂອງປະຊາຊົນໃນການດຳລົງຊີວິດທີ່ມີຄວາມສຸກພາຍໃຕ້ລັດຖະທຳມະນູນ ແລະ ກົດໝາຍ.

        ການເລືອກຕັ້ງສະພາປະຊາຊົນສູງສຸດ ຊຸດທີ2 ເປັນການເລືອກຕັ້ງໂດຍທົ່ວໄປຂອງປະຊາຊົນພາຍໃນຊາດ ເພື່ອເປັນຕົວແທນຂອງປະຊາຊົນ ຊຶ່ງປະຕິບັດໜ້າທີ່ເປັນສະພາຮ່າງລັດຖະທຳມະນູນ ແລະ ກໍ່ໄດ້ປະຕິບັດໜ້າທີ່ຂອງຕົນສຳເລັດ.

        ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບທຳອິດຂອງ ສປປ ລາວ ເຊີ່ງຖືກຮັບຮອງໂດຍກອງປະຊຸມສະໄໝສາມັນເທື່ອທີ່6 ຂອງສະພາແຫ່ງຊາດຊຸດທີ2 ແລະ ໄດ້ປະກາດໃຊ້ຢ່າງເປັນທາງການ ໂດຍປະທານປະເທດ ແຫ່ງ ສປປ ລາວ ໃນວັນທີ 15 ສິງຫາ 1991.

        ການຮ່າງ ແລະ ປະກາດໃຊ້ລັດຖະທຳມະນູນແຫ່ງ ສປປ ລາວ ສະບັບທຳອິດນີ້ ຖືເປັນເຫດການທາງການເມືອງທີ່ມີຄວາມໝາຍສຳຄັນຢ່າງຍິງ ທັງເປັນຈຸດເລີ່ມຕົ້ນທີ່ມີຄວາມໝາຍປະຫວັດສາດແຫ່ງການຫັນປ່ຽນຈາກການຄຸ້ມຄອງລັດ, ຄຸ້ມຄອງເສດຖະກິດ, ຄຸ້ມຄອງສັງຄົມດ້ວຍມະຕິຄຳສັ່ງເປັນສຳຄັນນັ້ນ ມາເປັນການຄຸ້ມຄອງລັດຄຸ້ມຄອງເສດຖະກິດ ແລະ ສັງຄົມ ດ້ວຍລັດຖະທຳມະນູນແລະກົດໝາຍ.

1. ພາຍຫຼັງປະກາດໃຊ້ລັດຖະທຳມະນູນ ປີ ຄ.ສ 1991

        ພາຍຫຼັງການປະກາດໃຊ້ລັດຖະທຳມະນູນ ແລະ ຜ່ານການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດລັດຖະທຳມະນູນສະບັບທຳອິດຂອງ ສປປ ລາວນີ້. ລັດແຫ່ງ ສປປ ລາວ ກໍ່ໄດ້ຫັນເອົາລັດຖະທຳມະນູນເປັນອັນລະອຽດເພື່ອມາເປັນກົດໝາຍໃນທຸກຂະແໜງການ.

        ບັນດາກົດໝາຍຕ່າງໆນັ້ນ ໄດ້ກາຍເປັນເຄື່ອງມືໃນການພັດທະນາປະເທດ ແລະ ເປັນເຄື່ອງມືໃນການຄຸ້ມຄອງລັດ,ຄຸ້ມຄອງເສດຖະກິດ ແລະ ຄຸ້ມຄອງສັງຄົມ ນັບມື້ນັບມີກົດໝາຍຄົບຊຸດ.

        ເພື່ອຮັບປະກັນສິດທິ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດຂອງປະຊາຊົນ, ສ້າງຄວາມໝັ້ນໃຈ ແລະ ອຳນວຍຄວາມສະດວກໃຫ້ແກ່ການປະຕິບັດໜ້າທີ່ຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າ ແລະ ບັນດານັກລົງທຶນຕ່າງປະເທດໃນການດຳລົງຊີວິດ ແລະ ການດຳເນີນທຸລະກິດໃນ ສປປ ລາວ.

        ເຊິ່ງໃນໄລຍະຜ່ານມາລັດຖະທຳມະນູນ ສປປ ລາວ ຍັງມີບາງເນື້ອໃນຂອງລັດຖະທຳມະນູນຍັງບໍ່ມີຄວາມຊັດເຈນ ເຊີ່ງຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີການແກ້ໄຂເພີ່ມເຕີມລັດຖະທຳມະນູນໃຫ້ສ່ອດຄອງກັບການປ່ຽນແປງທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ສັງຄົມ ແລະ ລະບົບການເມືອງ.

        ລັດຖະທຳມະນູນປິ 1991 ປະກອບດ້ວຍ 10 ໝວດ, 80 ມາດຕາ ດັ່ງນີ້:

1. ລະບອບການເມືອງ

2. ລະບອບເສດຖະກິດ ແລະ ສັງຄົມ

3. ສິດ ແລະ ພັນທະພື້ນຖານຂອງພົນລະເມືຶອງ

4. ສະພາແຫ່ງຊາດ

5. ປະທານປະເທດ

6. ລັດຖະບານ

7. ການປົກຄອງທ້ອງຖີ່ນ

8. ອົງການຕຸລາການ

9. ພາສາ, ອັກສອນ, ເຄື່ອງໝາຍຊາດ, ທຸງຊາດ, ເພງຊາດ ແລະ ນະຄອນຫຼວງ

10. ບົດບັນຍັດສຸດທ້າຍ

2. ການປັບປຸງລັດຖະທຳມະນູນ ສປປ ລາວ ສະບັບປີ 1991 ໃນປີ 2003

        ການລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປັບປຸງປີ ຄ.ສ 2003 ປະກອບດ້ວຍ 11 ໝວດ 98 ມາດຕາ ເຊິ່ງໃນນັ້ນ ໄດ້ມີການປັບປຸງມາດຕາ ແລະ ເນື້ອໃນບາງສ່ວນທີ່ພົ້ນເດັ່ນ ເຊິ່ງຈະຂໍຍົກຕົວຢ່າງບາງອັນ ເຊັ່ນ:

        - ລະບົບຂອງສານ, ສານປະຊາຊົນແມ່ນອົງການພິພາກສາຂອງລັດ ຊື່ງປະກອບດ້ວຍ:

       ປີ 1991                                             ປີ 2003                                

1. ສານປະຊາຊົນສູງສຸດ.                             1. ສານປະຊາຊົນສູງສຸດ.              

2. ສານປະຊາຊົນແຂວງ, ກຳແພງນະຄອນ           2. ສານອຸທອນ.                       

3. ສານປະຊາຊົນເມືອງ.                              3. ສານປະຊາຊົນແຂວງ, ນະຄອນ.    

4. ສານທະຫານ.                                     4. ສານປະຊາຊົນເມືອງ.   

                                                        5. ສານທະຫານ.

        - ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນ ແມ່ນອົງການຕິດຕາມກວດກາປະຕິບັດກົດໝາຍເຊິ່ງປະກອບດ້ວຍ:

                 ປີ 1991                                                        ປີ 2003      

1. ອົງການອະທິໄອຍະການປະຊາຊົນ.                           1. ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນສູງສຸດ.    

2. ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນແຂວງ, ກໍາແພງນະຄອນ.      2. ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນຂັ້ນອຸທອນ.

3. ອົງການໄອຍະການປະຊົນເມືອງ.                             3. ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນແຂວງ,ນະຄອນ.

4. ໄອຍະການທະຫານ.                                         4. ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນເມືອງ. 

                                                                  5. ອົງການໄອຍະການທະຫານ.        

        ນອກນັ້ນກໍ່ໄດ້ມີການປັບປຸງບາງເນື້ອໃນ ແລະ ມາດຕາທີ່ພົ້ນເດັ່ນເປັນຕົ້ນແມ່ນ:

           - ການແຕ່ງຕັ້ງ ຫຼື ປົດຕຳແໜ່ງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ໄດ້ຮັບການພິຈາລະນາຮັບຮອງຈາກສະພາແຫ່ງຊາດຕາມການສະເໜີຂອງປະທານປະເທດ.

        - ການແຕ່ງຕັ້ງ ຫຼື ປົດຕຳແໜ່ງຮອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ, ສະມາຊິກລັດຖະບານໄດ້ຜ່ານການພິຈາລະນາຮັບຮອງຈາກສະພາແຫ່ງຊາດ ຕາມການສະເໜີຂອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ.

        - ກົນໄກການແບ່ງງານ, ປະສານງານ ແລະ ຕິດຕາມກວດກາເຊີ່ງກັນ ແລະ ກັນ ລະຫວ່າງສະພາແຫ່ງຊາດ, ລັດຖະບານ, ສານປະຊາຊົນ, ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນແຈ້ງກວ່າເກົ່າ.

        - ກົງຈັກການຈັດຕັ້ງອົງການບໍລິຫານລັດຢູ່ສູນກາງ ແລະ ທ້ອງຖິ່ນໄດ້ມີການປັບປຸງໄປຕາມທິດກະທັດຮັດ, ສົມເຫດສົມຜົນ ແລະ ມີປະສິດທິພາບ.

        - ໄດ້ວາງກົນໄກແບ່ງຂັ້ນຄຸ້ມຄອງລະຫວ່າງສູນກາງ ແລະ ທ້ອງຖິ່ນໃຫ້ໄປຕາມທິດສູນກາງເຮັດພາລະບົດບາດຄຸ້ມຄອງມະຫາພາກເປັນຕົ້ນຕໍ ແລະ ທ້ອງຖິ່ນປະຕິບັດບົດບາດຈຸລະພາກ.

        - ການຄຸ້ມຄອງລັດ, ຄຸ້ມຄອງເສດຖະກິດ-ສັງຄົມດ້ວຍມະຕິຄຳສັ່ງໃນເມື່ອກ່ອນ ໄດ້ປ່ຽນແທນດ້ວຍກົດໝາຍເທື່ອລະກ້າວ.

        - ສິດທິ ແລະ ພັນທະຂອງພົນລະເມືອງລາວຖືກຮັບປະກັນດ້ວຍລັດຖະທຳມະນູນ ແລະ ກົດໝາຍ, ສະຕິເຄົາລົບ ແລະ ປະຕິບັດກົດໝາຍ ນັບມື້ນັບສູງຂື້ນ ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າເຊື່ອໝັ້ນຕໍ່ການນຳພາຂອງພັກ ແລະ ລັດ.

        - ການພົວພັນຮ່ວມມືກັບບັນດາປະເທດເພື່ອນມິດ ໃນພາກພື້ນ ແລະ ສາກົນນັບມື້ນັບກວ້າງຂວາງ ແລະ ຮອບດ້ານກວ່າເກົ່າ.   

  3. ການປັບປຸງລັດຖະທຳມະນູນ ປີ ຄ.ສ 2015

        ກອງປະຊຸມສະໄໝສາມັນ ເທື່ອທີ 10 ຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ ຊຸດທີ 7 ໄດ້ລົງມະຕີຮັບຮອງເອົາລັດຖະທໍາມະນູນແຫ່ງ ສປປ ລາວ ສະບັບປັບປຸງ ໃໝ່ປີ 2015 ຢ່າງເປັນທາງການໃນວັນທີ 8 ທັນວາ ດ້ວຍຄະແນນສຽງເຫັນດີ 99% ຫຼັງຈາກລັດຖະທໍາມະນູນສະບັບປະຈຸບັນ(ປີ2003)ໄດ້ ຖືກນໍາໃຊ້ມາຍາວນານກ່ວາທົດສະວັດ.

        ລັດຖະທໍາມະນູນແຫ່ງ ສປປ ລາວ ສະບັບປັບປຸງໃຫມ່ປີ 2015 ເຊີ່ງເປັນກົດຫມາຍສູງສຸດຂອງປະເທດເຮົາ ປະກອບມີທັງໝົດ 14 ໝວດ ແລະ 119 ມາດຕາ ເຊີ່ງໃນນັ້ນ ປະກອບມີ 3 ໝວດໃໝ່ ເພີ່ມເຂົ້າມາຄື: ໝວດທີ 8 ວ່າດ້ວຍສະພາປະຊາຊົນທ້ອງຖີ່ນ, ໝວດທີ 11 ວ່າດ້ວຍການກວດສອບແຫ່ງລັດ ແລະ ໝວດທີ 12 ວ່າດ້ວຍຄະນະກໍາມະການເລືອກຕັ້ງ ແລະ ນອກຈາກນີ້ ຍັງມີການປັບປຸງເນື້ອໃນບາງໝວດ ແລະ ບາງມາດຕາຕື່ມອີກ.      

        ໃນການປັບປຸງລັດຖະທຳມະນູນ ປີ  2015 ໄດ້ມີການປັບປຸງບັນດາເນື້ອໃນ ແລະ ມາດຕາ ຂອງລັດຖະທຳມະນູນເຊິ່ງຈະຂໍຍົກໃຫ້ເຫັນບາງຈຸດທີພົ້ນເດັ່ນ ເຊັ່ນ:

            - ໝວດທີ Vlll : ສະພາປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ    

         ມາດຕາ 76(ໃໝ່). ສະພາປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ ເປັນອົງການແຫ່ງສິດ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດຂອງປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າ ເປັນອົງການອຳນາດລັດທ້ອງຖິ່ນ, ປະຕິບັດພາລະບົດບາດ ພິຈາລະນາຮັບຮອງເອົານິຕິກຳທີ່ສຳຄັນ, ຕົກລົງບັນຫາພື້ນຖານ ຂອງທ້ອງຖິ່ນ ແລະ ຕິດຕາກວດກາການເຄື່ອນໄຫວຂອງບັນດາອົງການລັດໃນທ້ອງຖິ່ນຕົນ.

         ສະພາປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ ສ້າງຕັ້ງຂື້ນ ຕາມຂັ້ນຂອງການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ ຊື່ງປະກອບດ້ວຍ ສະພາປະຊາຊົນຂັ້ນແຂວງ, ຂັ້ນເມືອງ ແລະ ຂັ້ນບ້ານ. ສຳລັບສະພາປະຊາຊົນຂັ້ນເມືອງ ແລະ ຂັ້ນບ້ານອາດຈະສ້າງຕັ້ງຂື້ນ ຕາມການຕົກລົງຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ

          - ໝວດທີ Xl: ການກວດສອບແຫ່ງລັດ

  ມາດຕາ 104 (ໃໝ່). ການກວດສອບແຫ່ງລັດ ແມ່ນ ການກວດສອບ ການຄຸ້ມຄອງ ການນຳໃຊ້ງົບປະມານ, ການເງີນ ແລະ ຊັບສີນຂອງລັດ.

  ມາດຕາ 105 (ໃໝ່). ການກວດສອບແຫ່ງລັດ ດຳເນີນໂດຍອົງການກວດສອບແຫ່ງລັດ ຊື່ງມີອົງການກວດສອບປະຈຳສູນກາງ ແລະ ອົງການກວດສອບປະຈຳພາກ.

            ອົງການກວດສອບປະຈຳສູນກາງ ແລະ ອົງການກວດສອບປະຈຳພາກ ໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນກົດໝາຍສະເພາະ.

            - ໝວດທີ Xll: ຄະນະກຳມະການເລືອກຕັ້ງ

             ມາດຕາ 108 (ໃໝ່). ຄະນະປະຈຳເຂດເລືອກຕັ້ງ ປະກອບດ້ວຍ ຄະນະປະຈຳເຂດເລືອກຕັ້ງລະດັບຊາດ ແລະ ຄະນະປະຈຳເຂດເລືອກຕັ້ງລະດັບທ້ອງຖີ່ນ.

           ຄະນະປະຈຳເຂດເລືອກຕັ້ງສະພາແຫ່ງຊາດ ແມ່ນ ການຈັດຕັ້ງທີ່ຄະນະປະຈຳສະພາແຫ່ງຊາດຕົກລົງສ້າງຕັ້ງ ແລ້ວສະເໜີປະທານປະເທດອອກລັດຖະດຳລັດປະກາດເປັນທາງການ, ມີພາລະບົດບາດຊີ້ນຳ, ນຳພາການເລືອກຕັ້ງ ສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດ, ສະມາຊິກສະພາປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ ແລະ ຄະນະປະຈຳເຂດເລືອກຕັ້ງລະດັບທ້ອງຖິ່ນ.

            

        ກ່າວໂດຍສະຫຼຸບໃນໄລຍະໃໝ່ນີ້ ຊີວີດຂອງສັງຄົມໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ລັດເຮົາຕ້ອງຫັນໄປສູ່ການຄຸ້ມຄອງລັດ, ຄຸ້ມຄອງເສດຖະກິດ-ສັງຄົມດ້ວຍກົດໝາຍ ຍ້ອນແນວນີ້ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບທຳອິດຂອງສາທາລະນະລັດປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ຈຶ່ງໄດ້ຖືກສ້າງຂື້ນ ແລະ ປະກາດໃຊ້ໃນວັນທີ 15 ສິງຫາ 1991. ເພື່ອຕອບສະໜອງຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການໃນການຈັດຕັ້ງປະຕີບັດນະໂຍບາຍປ່ຽນແປງໃໝ່ໃຫ້ເຂົ້າສູ່ລົງເລິກລັດຖະທຳມະນູນສະບັບທຳອິດຈຶ່ງໄດ້ຮັບການປັບປຸງ ແລະ ປະກາດໃຊ້ໃນປີ 2003. ການປັບປຸງລັດຖະທຳມະນູນສະບັບປີ 2015 ແນ່ໃສ່ປັບປຸງລະບົບອຳນາດແຫ່ງລັດໃຫ້ມີປະສິດທິພາບສູງ, ສ້າງບາດລ້ຽວໃໝ່ໃຫ້ແກ່ການປົກປັກຮັກສາ ແລະ ສ້າງສາພັດທະນາປະເທດຊາດ, ການເຊື່ອມໂຍ່ງເສດຖະກິດກັບພາກພື້ນ ແລະ ສາກົນໃນໄລຍະໃໝ່.

  

ຄຳຖາມສົນທະນາ: ເປັນຫຍັງຈຶ່ງຕ້ອງມີການປັບປຸງລັດຖະທຳມະນູນ ? ການປັບປຸງລັດຖະທຳມະນູນໃນແຕ່ລະຄັ້ງນັ້ນຄວນເອົາໃຈໃສ່ບັນບັນຫາສຳຄັນຫຍັງແດ່?