ສິດ ແລະ ພັນທະພື້ນຖານຂອງພົນລະເມືອງ

ສິດ ແລະ ພັນທະພື້ນຖານຂອງພົນລະເມືອງ

ນຳສະເໜີໂດຍ: ປັນຍາສັກ ແສງອ່ອນແກ້ວ

http://panyasack.blogspot.com

 

        ຫຼັກການພື້ນຖານຂອງການປົກຄອງລະບອບປະຊາທິປະໄຕປະຊາຊົນທີ່ສຳຄັນຢ່າງໜຶ່ງກໍ່ຄືການປົກປ້ອງສິດ ແລະ ເສລີພາບຂອງປະຊາຊົນ ໃຫ້ປອດໄພຈາກການໃຊ້ອຳນາດທີ່ບໍ່ເປັນທຳຂອງລັດ ຫຼື ຜູ້ອື່ນ ແລະ ການປົກປ້ອງຄວາມສະເໝີພາບທາງກົດໝາຍຂອງບຸກຄົນ.

        ພາຍຫຼັງການຮັບຮອງ ແລະປະກາດໃຊ້ລັດຖະທຳມະນູນຂອງ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ໃນປີ ຄ.ສ 1991 ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບນີ້ ເປັນສະບັບທີ່ບັນຍັດການຄຸ້ມຄອງສິດ ແລະ ເສລີພາບຂອງບຸກຄົນໄວ້ຢ່າງຊັດເຈນ ແລະກຳນົດໃຫ້ອົງການຈັດຕັ້ງຂອງລັດທຸກອົງການໃຊ້ອຳນາດ ໂດຍຄຳນຶງເຖິງຄວາມເປັນມະນຸດ ແລະ ເສລີພາບຂອງບຸກຄົນອື່ນ. ພ້ອມກັນນັ້ນ ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບນີ້ຍັງໄດ້ໃຫ້ຫຼັກປະກັນສິດ ແລະ ເສລີພາບຂອງປະຊາຊົນລາວທຸກຄົນຊົນເຜົ່າ ເປັນຕົ້ນແມ່ນ: (ໝວດທີ IV ລັດຖະທຳມະນູນແຫ່ງ ສປປ ລາວ, 2015)

ສິດສະເໝີພາບຕໍ່ໜ້າກົດໝາຍຂອງພົນລະເມືອງລາວ

      - ພົນລະເມືອງລາວ ແມ່ນ ຜູ້ມີສັນຊາດລາວ ຕາມທີ່ໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນກົດໝາຍ

       - ລັດຮັບຮູ້,ເຄົາລົບ,ປົກປ້ອງ ແລະ ຮັບປະກັນສິດທິມະນຸດ ແລະ ສິດທິພື້ນຖານຂອງພົນລະເມືອງຕາມກົດໝາຍ.

        - ພົນລະເມືອງລາວ ໂດຍບໍ່ຈໍາແນກຍິງຊາຍ, ຖານະທາງດ້ານສັງຄົມ, ລະດັບການສຶກສາ, ຄວາມເຊື່ອຖື ແລະ ຊົນເຜົ່າ ລ້ວນແຕ່ມີຄວາມສະເໝີພາບຕໍ່ໜ້າກົດໝາຍ.

        - ພົນລະເມືອງລາວ ຜູ້ມີອາຍຸແຕ່ສິບແປດຂື້ນໄປ ມີສິດປ່ອນບັດເລືອກຕັ້ງ ແລະ ຜູ້ມີອາຍຸແຕ່ຊາວເອັດປີຂື້ນໄປ ມີສິດສະໝັກຮັບເລືອກຕັ້ງ ເວັ້ນເສຍແຕ່ຜູ້ເປັນບ້າ,ເສຍຈິດ ແລະ ຜູ້ຖືກສານຕັດສິນລົງໂທດຕັດອິດສະລະພາບ,ປົດສິດເລືອກຕັ້ງ ແລະ ສະໝັກຮັບເລືອກຕັ້ງ.

        - ພົນລະເມືອງລາວຍິງຊາຍ ມີສິດເທົ່າທຽມກັນ ໃນດ້ານການເມືອງ, ເສດຖະກິດ, ວັດທະນະທໍາ-ສັງຄົມ ແລະ ຄອບຄົວ.

      - ພົນລະເມືອງລາວ ມີສິດໄດ້ຮັບການສຶກສາ ຄົ້ນຄ້ວາ,ຮໍ່າຮຽນ ເພື່ອພັດທະນາຕົນເອງໃຫ້ມີຄວາມກ້າວໜ້າ.

       - ພົນລະເມືອງລາວມີສິດເຮັດວຽກ ແລະ ປະກອບອາຊີບທີ່ບໍ່ຂັດກັບກົດໝາຍ. ຜູ້ອອກແຮງງານມີສິດໄດ້ຮັບການພັກຜ່ອນ, ໄດ້ຮັບການປິ່ນປົວໃນເວລາເຈັບເປັນ, ໄດ້ຮັບການຊ່ວຍເຫຼືອໃນກໍລະນີທີ່ໝົດຄວາມສາມາດອອກແຮງງານ, ເສຍອົງຄະ, ໃນເວລາເຖົ້າແກ່ ແລະ ໃນກໍລະນີອື່ນໆຕາມທີ່ໄດ້ກໍານົດໄວ້ໃນກົດໝາຍ.

        - ພົນລະເມືອງລາວ ມີສິດເສລີພາບໃນການຕັ້ງພູມລໍາເນົາ ແລະ ໃນການໄປມາ ຕາມທີ່ໄດ້ກໍານົດໄວ້ໃນກົດໝາຍ.

        - ພົນລະເມືອງລາວມີສິດສະເໝີ,ຮ້ອງຟ້ອງ ແລະ ຮ້ອງຂໍຄວາມເປັນທຳ ຕໍ່ອົງການທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກ່ຽວກັບບັນຫາທີ່ພົວພົນເຖິງສິດ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດລວມ ຫຼື ສິດ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດສະເພາະຂອງຕົນ.

        (ຄໍາສະເໝີ,ຄຳຮ້ອງຟ້ອງ ແລະ ຄຳຮ້ອງຂໍຄວາມເປັນທຳຂອງພົນລະເມືອງຕ້ອງໄດ້ຮັບການພິຈາລະນາ ແລະ ແກ້ໄຂຕາມທີ່ໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນກົດໝາຍ),

        - ພົນລະເມືອງລາວ ມີສິດໂດຍບໍ່ມີໃຜຈະລ່ວງລະເມີດໄດ້ທາງດ້ານຊີວິດ,ຮ່າງກາຍ,ກຽດສັກສີ ແລະ ເຄຫະສະຖານ.

        - ພົນລະເມືອງລາວ ຈະບໍ່ຖືກ ຈັບຕົວ,ກັກຂັງ ຫຼື ກວດຄົ້ນເຄຫະສະຖານ ຖ້າຫາກບໍ່ມີຄຳສັ່ງຂອງອົງການໄອຍະການ ຫຼື ສານ ປະຊາຊົນ ເວັ້ນເສຍແຕ່ໃນກໍລະນີທີ່ໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນກົດໝາຍ.

        - ພົນລະເມືອງລາວ ມີສິດເສລີພາບໃນການເຊື່ອຖື ຫຼື ບໍ່ເຊື່ອຖືສາສະໜາ ທີ່ບໍ່ຂັດກັບກົດໝາຍ.

        - ພົນລະເມືອງລາວ ມີສິດເສລີພາບໃນການປາກເວົ້າ, ຂີດຂຽນ, ໂຮມຊຸມນຸມ, ຈັດຕັ້ງ ສະມາຄົມ ແລະເດີນຂະບວນ ທີ່ບໍ່ຂັດກັບລະບຽບກົດໝາຍ.

        - ພົນລະເມືອງລາວ ມີສິດເສລີພາບໃນການຄົ້ນຄວ້າ ແລະ ນໍາໃຊ້ຄວາມກ້າວໜ້າທາງດ້ານວິທະຍາສາດ-ເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ນະວັດຕະກຳ,ປະດິດສ້າງສິນລະປະວັນນະຄະດີ ແລະ ເຄື່ອນໄຫວວັດທະນະທຳ ທີ່ບໍ່ຂັດກັບກົດໝາຍ.

        - ລັດປົກປ້ອງສິດ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດອັນຖືກກົດໝາຍຂອງພົນລະເມືອງລາວທີ່ຢູ່ຕ່າງປະເທດ.

ພັນທະພື້ນຖານຂອງພົນລະເມືອງລາວ

      - ພົນລະເມືອງລາວ ມີພັນທະເຄົາລົບ ແລະ ປະຕິບັດລັດຖະທໍາມະນູນ,ກົດໝາຍ,ປະຕິບັດລະບຽບການອອກແຮງງານ,ລະບຽບການດໍາລົງຊິວີດ ແລະ ຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍຂອງສັງຄົມຢ່າງເຂັ້ມງວດ.

       - ພົນລະເມືອງລາວມີພັນທະເສຍພາສີ ແລະ ສ່ວຍສາອາກອນຕາມລະບຽບກົດໝາຍ.

       - ພົນລະເມືອງລາວ ມີພັນທະປົກປັກຮັກສາປະເທດຊາດ ແລະປ້ອງກັນຄວາມສະ ຫງົບ, ປະຕິບັດພັນທະການທະຫານຕາມທີ່ໄດ້ກໍານົດໄວ້ໃນກົດໝາຍ.

        - ຊາວຕ່າງດ້າວ ແລະ ຜູ້ ບໍ່ມີສັນຊາດ ມີສິດໄດ້ຮັບການປົກປ້ອງສິດ ແລະ ເສລີພາບ ຕາມທີ່ໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນກົດໝາຍ, ມີສິດສະເໜີ, ຮ້ອງຟ້ອງ, ຮ້ອງຂໍຄວາມເປັນທຳ ຕໍ່ອົງການລັດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ, ມີພັນທະເຄົາລົບລັດຖະທຳມະນູນ ແລະ ກົດໝາຍຂອງ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ.

        (ຄົນຕ່າງປະເທດ ທີ່ມີຄຸນງາມຄວາມດີ ແລະ ຜົນງານອັນໃຫຍ່ຫຼວງເປັນພິເສດ ປະກອບສ່ວນເຂົ້າໃນພາລະກິດປົກປັກຮັກສາ ແລະ ສ້າງສາປະເທດຊາດ, ມີສິດໄດ້ຮັບນາມມະຍົດພົນລະເມືອງກິດຕິມະສັກຂອງ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ).

        - ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ອະນຸຍາດການລີ້ໄພໃຫ້ແກ່ຄົນຕ່າງປະເທດ ທີ່ຖືກປາບປາມຍ້ອນໄດ້ທໍາການຕໍ່ສູ້ເພື່ອອິດສະລະພາບ, ຄວາມເປັນທໍາ, ສັນຕິພາບ ແລະ ພາລະກິດວິທະຍາສາດ.

        ສິດ ແລະ ພັນທະຂອງພົນລະເມືອງແມ່ນໄດ້ມີການກຳນົດໄວ້ຢ່າງຖືກຕ້ອງ,ຄົບຖ້ວນ ແລະມີຄວາມຊັດເຈນ ສອດຄ່ອງກັບລັກສະນະຂອງປະເທດ. ແນວໃດກໍຕາມເພື່ອຮັບປະກັນເຮັດໃຫ້ການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດສິດ ແລະ ພັນທະຂອງພົນລະເມືອງ ໄດ້ຮັບການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດດ້ວຍປະສິດທິພາບສູງ ດັ່ງນັ້ນ, ເຮົາຄວນຈະມີແນວທາງແນວໃດເພື່ອເສີ່ມສ້າງ, ຮັບປະກັນ ເຮັດໃຫ້ສິດ ແລະ ພັນທະຂອງພົນລະເມືອງໄດ້ຮັບການປະຕິບັດຢ່າງຄົບຖ້ວນ ແລະ ຖືກຕ້ອງສອດຄ່ອງຕາມທີ່ໄດ້ກຳນົດໃນລັດຖະທຳມະນູນ?