ກົງຈັກລັດ ແຫ່ງ ສປປ ລາວ

ກົງຈັກລັດ ແຫ່ງ ສປປ ລາວ

ໂດຍ: ປັນຍາສັກ ແສງອ່ອນແກ້ວ

http://panyasack.blogspot.com

ການຈັດຕັ້ງກົງຈັກລັດຢູ່ ສປປ ລາວ ໄດ້ກຳນົດໄວ້ຢູ່ໝວດຫ້າ, ໝວດຫົກ, ໝວດເຈັດ, ໝວດແປດ,ໜວດທີ່ເກົ້າ, ໝວດທີ່ສິບ ແລະ ໝວດທິ່ສິບເອັດຂອງລັດຖະທຳມະນູນ.

ລະບົບກົງຈັກລັດ ສປປ ລາວ ປະກອບດ້ວຍອົງການຈັດຕັ້ງຕົ້ນຕໍ ຄື :

- ອົງການນິຕິບັນຍັດແມ່ນສະພາແຫ່ງຊາດ ແລະ ສະພາປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ.

- ອົງການບໍລິຫານມີປະທານປະເທດເປັນປະມຸກລັດທັງແມ່ນອົງການບໍລິຫານສູງສຸດ ແລະ ມີລັດຖະບານ. ມີອົງການບໍລິຫານທ້ອງຖິ່ນແມ່ນເຈົ້າແຂວງ,ເຈົ້າຄອງນະຄອນ, ເຈົ້າເມືອງ, ເຈົ້ານະຄອນ ແລະ ນາຍບ້ານ.

- ອົງການຕຸລາການປະກອບດ້ວຍສານປະຊາຊົນ.

- ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນ.

1. ຫຼັກການຈັດຕັ້ງ ແລະ ການເຄື່ອນໄຫວຂອງກົງຈັກລັດ

     1) ຫຼັກການນຳພາຂອງພັກ.

     2) ຫຼັກການເຂົ້າຮ່ວມຂອງປະຊາຊົນໃນການຄຸ້ມຄອງລັດຄຸ້ມຄອງສັງຄົມ.

     3) ຫຼັກການລວມສູນປະຊາທິປະໄຕ.

     4) ຫຼັກການນິຕິທຳ.

2. ສະພາແຫ່ງຊາດ

    ສະພາແຫ່ງຊາດ ແມ່ນອົງການຕົວແທນແຫ່ງສິດ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດຂອງປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າ ເປັນອົງການສູງສຸດແຫ່ງອຳນາດລັດ, ເປັນອົງການນິຕິບັນຍັດ ປະຕິບັດພາລະບົດບາດຮັບຮອງເອົາລັດຖະທຳມະນູນ ແລະກົດໝາຍ, ຕົກລົງບັນຫາສຳຄັນພື້ນຖານຂອງປະເທດຊາດ ແລະ ຕິດຕາມກວດກາການເຄົາລົບ, ປະຕິບັດລັດຖະທຳມະນູນ, ກົດໝາຍຂອງບັນດາອົງການລັດ.

    2.1 ປະຫວັດຄວາມເປັນມາຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ

          ໄປພ້ອມໆກັບການສະຖາປະນາສາທາລະນະລັດປະຊາທິປະໄຕປະຊາຊົນລາວສະພາປະຊາຊົນສູງສຸດທີ I  ກໍໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໂດຍກອງປະຊຸມໃຫຍ່ຜູ້ແທນປະຊາຊົນທົ່ວປະເທດໃນວັນທີ 2 ທັນວາ 1975.

          1) ສະ​ພາ​ປະ​ຊາ​ຊົນ​ສູງ​ສຸດ​ ຊຸດ​ທີ I (1975-1989)

             ສະ​ພາ​ປະ​ຊາ​ຊົນ​ສູງ​ສຸດ​ ຊຸດ​ທີ I ປະກອບ​ດ້ວຍ​ສະ​ມາ​ຊິກ​ທັງ​ໝົດ 45 ທ່ານ​ ເຊິ່ງ​ໃນ​ນັ້ນ​ມີ​ເພດ​ຍິງ 4 ທ່ານ.

          2) ສະພາປະຊາຊົນສູງສຸດ ຊຸດທີ II (1989-1992)

             ສະພາຊຸດນີ້ປະກອບດ້ວຍສະມາຊິກ 79 ທ່ານ ໃນນັ້ນມີເພດຍິງ 5 ທ່ານ.

          3) ສະພາແຫ່ງຊາດ ຊຸດ ທີ III (1992-1997)

             ໃນວັນທີ 20 ທັນວາ 1992 ສະພາແຫ່ງຊາດ ຊຸດ ທີ III ກໍໄດ້ຮັບການສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ ແລະໄດ້ປ່ຽນຊື່ຈາກສະພາປະຊາຊົນສູງສຸດ ມາເປັນສະພາແຫ່ງຊາດ. ສະພາແຫ່ງຊາດ ຊຸດທີ III  ປະກອບມີສະມາຊິກທັງໝົດ 85 ທ່ານ, ໃນນັ້ນມີເພດຍິງ 8 ທ່ານ.

          4) ສະພາແຫ່ງຊາດ ຊຸດ ທີ IV (1997-2002)

             ປະກອບດ້ວຍສະມາຊິກທັງໝົດ 99 ທ່ານ, ໃນນັ້ນມີເພດຍິງ 21 ທ່ານ.

          5) ສະພາແຫ່ງຊາດ ຊຸດ ທີ V (2002-2006)

             ປະກອບດ້ວຍສະມາຊິກທັງໝົດ 109 ທ່ານ ໃນນີ້ເພດຍິງມີ 25 ທ່ານ.

          6) ສະພາແຫ່ງຊາດ ຊຸດ ທີ VI (2006-2010)

             ປະກອບມີສະມາຊິກ 115 ທ່ານ ໃນນັ້ນມີເພດຍິງ 29 ທ່ານ ໂດຍກວມເອົາ 25,2% ຂອງຈຳນວນສະມາຊິກທັງໝົດ.

          7) ສະພາແຫ່ງຊາດ ຊຸດ ທີ VII (2011-2015)

             ສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດ ທັງໝົດ 132 ທ່ານ, ຍິງ 33 ທ່ານ.

          8) ສະພາແຫ່ງຊາດ ຊຸດ ທີ VIII (2016-2020)

              ປະກອບມີສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດທັງໝົດ 149 ທ່ານ, ຍິງ 41 ທ່ານ, ເທົ່າກັບ 27.5  % ຂອງຈໍານວນສະມາຊິກສະພາທັງໝົດ.

          9) ສະພາແຫ່ງຊາດ ຊຸດ ທີ IX (2021-2025)

              ປະກອບມີສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດທັງໝົດ 164 ທ່ານ, ຍິງ 35 ທ່ານ.

    2.2 ຫຼັກການເຄື່ອນໄຫວກ່ຽວກັບສະພາແຫ່ງຊາດ

         ສະພາແຫ່ງຊາດຈັດຕັ້ງ ແລະ ເຄື່ອນໄຫວບົນພື້ນຖານຫຼັກການ ດັ່ງນີ້ : (ມາດຕາ5: ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍສະພາແຫ່ງຊາດ, 2015 ) 

        1) ລວມສູນປະຊາທິປະໄຕ.

        2) ນິຕິທຳ.

        3) ຍຸຕິທຳ.

        4) ປະຕິບັດໜ້າທີ່ວຽກງານຕາມລະບອບປະຊຸມ.

        5) ຕົກລົງບັນຫາ ຕາມສຽງສ່ວນຫຼາຍ.

        6) ຕິດແທດກັບປະຊາຊົນ ແລະ ຮາກຖານ.

        7) ປະສານສົບທົບຢ່າງກົມກຽວກັບບັນດາອົງການອຳນາດລັດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ແລະ ອົງການອື່ນ.

     2.3 ສິດ ແລະ ໜ້າທີ່ຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ

         ສະພາແຫ່ງຊາດມີສິດ ແລະ ໜ້າທີ່ລວມດັ່ງນີ້:

        1) ສິດ ແລະ ໜ້າທີ່ ດ້ານນິຕິບັນຍັດ.

        2) ສິດ ແລະ ໜ້າທີ່ດ້ານການຕົກລົງບັນຫາສຳຄັນພື້ນຖານຂອງປະເທດ.

        3) ສິດ ແລະ ໜ້າທີ່ດ້ານການຕິດຕາມກວດກາ.

           ອ່ານລາຍລະອຽດໃນມາດຕາ 11, 12 ແລະ ມາດຕາ 13 ຂອງກົດໝາຍວ່າດ້ວຍສະພາແຫ່ງຊາດສະບັບ ປັບປຸງ 2015) 

    2.4 ກອງປະຊຸມຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ

          ກອງປະຊຸມສະພາແຫ່ງຊາດມີ 3 ປະເພດ ຄື :

             1.  ກອງປະຊຸມຄັ້ງປະຖົມມະລຶກ

              ເປີດຂື້ນພາຍໃນຫົກສິບວັນ ຫຼັງຈາກການເລືອກຕັ້ງສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດຊຸດໃໝ່ ເຊິ່ງແມ່ນປະທານສະພາແຫ່ງຊາດຊຸດເກົ່າເປັນປະທານ ແລະ ຊີ້ນຳກອງປະຊຸມຈົນກວ່າຈະໄດ້ເລືອກຕັ້ງເປັນປະທານແຫ່ງຊາດຊຸດໃໝ່.

           2. ກອງປະຊຸມສະໄໝສາມັນ

             ເປີດປີລະສອງເທື່ອ ໂດຍແມ່ນຄະນະປະຈຳສະພາແຫ່ງຊາດເປັນຜູ້ຕົກລົງ ແລະ ຮຽກໂຮມ.

          3. ກອງປະຊຸມສະໄໝວິສາມັນ.

              ແມ່ນເປີດຂື້ນລະຫວ່າງສອງກອງປະຊຸມສະໄໝສາມັນຕາມການຕົກລົງຂອງຄະນະປະຈຳສະພາແຫ່ງຊາດ ຫຼື ຕາມການສະເໜີຂອງປະທານປະເທດ, ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຫຼື ສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດຢ່າງໜ້ອຍໜື່ງສ່ວນສີ່ຂອງຈຳນວນສະມາຊິກທັງໝົດ ເພື່ອພິຈາລະນາ ຕົກລົງບັນຫາທີ່ສຳຄັນ ແລະ ຮີບດ່ວນ.

    2.5 ສະພາປະຊົນທ້ອງຖິ່ນ         

      ສະພາປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ ເປັນອົງກນຕົວແທນແຫ່ງສິດ ແລະ ຜົນປະໂຫຍດຂອງປະຊາຊົນລາວບັນດາເຜົ່າ ເປັນອົງການອຳນາດລັດທ້ອງຖິ່ນ, ປະຕິບັດພາລະບົດບາດພິຈາລະນາຮັບຮອງເອົານິຕິກຳທີ່ສຳຄັນ, ຕົກລົງບັນຫາພື້ນຖານຂອງທ້ອງຖິ່ນ ແລະ ຕິດຕາມກວດກາການເຄື່ອນໄຫວຂອງບັນດາອົງການລັດຂັ້ນທ້ອງຖິ່ນຕົນ.

       ສະພາປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນສ້າງຕັ້ງຂື້ນຕາມຂັ້ນການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ ຊຶ່ງປະກອບດ້ວຍສະພາປະຊາຊົນຂັ້ນແຂວງ, ຂັ້ນເມືອງ ແລະ ຂັ້ນບ້ານ. ສຳລັບສະພາປະຊາຊົນຂັ້ນເມືອງ ແລະ ຂັ້ນບ້ານອາດສ້າງຕັ້ງຂື້ນຕາມການຕົກລົງຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ.

      ສະພາປະຊາຊົນຂັ້ນແຂວງມີອາຍຸການເທົ່າກັບອາຍຸການຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ.

3. ອົງການບໍລິຫານ

   3.1 ສະຖາບັນປະທານປະເທດ ສປປ ລາວ

       ປະທານປະເທດ ເປັນປະມຸກລັດແຫ່ງ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ. ເປັນຜູ້ຕາງໜ້າປະຊາຊົນບັນດາເຜົ່າ ທັງຢູ່ພາຍໃນ ແລະ ຕ່າງປະເທດ, ເປັນຫົວໜ້າສະພາປ້ອງກັນຊາດ-ປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບແຫ່ງຊາດ, ເປັນແມ່ທັບກຳລັງປະກອບອາວຸດເພື່ອຮັບປະກັນຄວາມເປັນເອກະລາດ, ອຳນາດອະທິປະໄຕ, ຜືນແຜ່ນດິນອັນຄົບຖ້ວນສະຖຽນລະພາບ ແລະ ຄວາມໝັ້ນຄົງຂອງປະເທດ.

      ປະທານປະເທດ ໄດ້ຮັບການເລືອກຕັ້ງຈາກສະພາແຫ່ງຊາດ ດ້ວຍຄະແນນສຽງສອງສ່ວນສາມຂອງຈຳນວນສະມາຊິກສະພາແຫ່ງຊາດ ທີ່ເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມ.

      - ໃນຖານະເປັນປະມຸກລັດ.

      - ໃນຖານະເປັນຫົວໜ້າຝ່າຍບໍລິຫານ ປະທານປະເທດເປັນອົງການບໍລິຫານລັດຂັ້ນສູງສຸດ ແລະລັດຖະບານແມ່ນອົງການບໍລິຫານລັດຂັ້ນສູນກາງ.

    3.2 ລັດຖະບານ

       - ລັດຖະບານ ແມ່ນອົງການບໍລິຫານແຫ່ງລັດ.

       - ລັດຖະບານແຫ່ງ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ແມ່ນອົງການບໍລິຫານແຫ່ງລັດ ເຊີ່ງຖືກຮັບຮອງເອົາໂດຍກອງປະຊຸມສະພາແຫ່ງຊາດ, ມີຄວາມຮັບຜິດຊອບຕໍ່ສະພາແຫ່ງຊາດ ແລະ ປະທານປະເທດ.

        - ລັດຖະບານມີພາລະບົດບາດຄຸ້ມຄອງບໍລິຫານລັດຢ່າງຮອບດ້ານ ແລະ ເປັນເອກະພາບໃນຂອງເຂດທົ່ວປະເທດ ເປັນຕົ້ນແມ່ນ ທາງດ້ານການເມືອງ, ການປົກຄອງ, ເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ, ການປ້ອງກັນຊາດ-ປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບ, ການຕ່າງປະເທດ, ການຄຸ້ມຄອງລັດ ການນຳໃຊ້ຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດໃຫ້ມີຄຸນປະໂຫຍດສູງສຸດ ແລະ ການປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມຕາມທິດຍືນຍົງ.

     3.2.1 ຫຼັກການເຄື່ອນໄຫວຂອງລັດຖະບານ

        ການເຄື່ອນໄຫວວຽກງານຂອງລັດຖະບານໃຫ້ປະຕິບັດຕາມຫຼັກການດັ່ງນີ້: (ມາດຕາ4: ກົດໝາຍວ່າດ້ວຍລັດຖະບານ ສະບັບປັບປຸງ 2015)

          1) ລວມສູນປະຊາທິປະໄຕ, ນຳພາເປັນໝູ່ຄະນະ ບຸກຄົນຮັບຜິດຊອບ ໂດຍມີພັກປະຊາຊົນປະຕິວັດລາວເປັນຜູ້ນຳ.

          2) ເຄົາລົບ ແລະ ປະຕິບັດລັດຖະທຳມະນູນ, ກົດໝາຍ ແລະ ລະບຽບການ.

          3) ຖືເອົາແນວລາວສ້າງຊາດ, ອົງການຈັດຕັ້ງມະຫາຊົນ, ອົງການຈັດຕັ້ງສັງຄົມເປັນກຳລັງແຮງ ແລະ ເອົາການບໍລິການຮັບໃຊ້ປະຊາຊົນເປັນສຳຄັນ.

          4) ນຳໃຊ້ວິທີການສຶກສາອົບຮົມ, ເສດຖະກິດ ແລະ ບໍລິຫານ ເພື່ອຄຸ້ມຄອງລັດ, ຄຸ້ມຄອງເສດຖະກິດ-ສັງຄົມ.

          5) ກະທັດຮັດ, ທັນສະໄໝ, ເປີດເຜີຍ, ໂປ່ງໃສ່, ຍຸຕິທຳ ແລະ ສາມາດກວດກາໄດ້.

          6) ເປັນແບບຢ່າງໃນການປະຢັດ, ຕ້ານການຟຸມເຟືອຍ, ການສໍ້ລາດບັງຫຼວງ ແລະ ປາກົດການຫຍໍ້ທໍ້ອື່ນ.

          7) ຮັບປະກັນການພັດທະນາເສດຖະກິດແຫ່ງຊາດໃຫ້ມີການເຕີບໂຕ ໂດຍຕິດພັນກັບການພັດທະນາທາງດ້ານວັດທະນະທຳ-ສັງຄົມ, ການປ້ອງກັນຊາດ-ປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບ ແລະ ການປົກປັກຮັກສາສິ່ງແວດລ້ອມ ຕາມທິດຍືນຍົງ.

    3.2.2 ໂຄງປະກອບກົງຈັກຂອງລັດຖະບານ

          ກົງຈັກຂອງລັດຖະບານ ແຫ່ງ ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ປະກອບດ້ວຍ ຫ້ອງວ່າການລັດຖະບານ , ບັນດາກະຊວງ ແລະ ອົງການລັດທຽບເທົ່າກະຊວງ ຊຶ່ງຖືກຮັບຮອງເອົາໂດຍສະພາແຫ່ງຊາດ ຕາມການສະເໜີຂອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ.

           ການກຳນົດໂຄງປະກອບກົງຈັກຂອງລັດຖະບານ ແມ່ນອີ່ງໃສ່ຄວາມຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການຕົວຈິງຂອງປະເທດໃນແຕ່ລະໄລຍະ.

            ປະຈຸບັນ (2021) ລັດຖະບານຊຸດທີ IX ປະກອບມີ 17 ກະຊວງ ແລະ 2 ອົງການລັດທຽບເທົ່າກະຊວງ ຄື:

            1. ກະຊວງປ້ອງກັນຄວາມສະຫງົບ

            2. ກະຊວງປ້ອງກັນປະເທດ

            3. ກະຊວງການຕ່າງປະເທດ.

            4. ກະຊວງແຜນການ ແລະ ການລົງທຶນ

            5. ກະຊວງອຸດສາຫະກໍາ ແລະ ການຄ້າ

            6. ກະຊວງເຕັກໂນໂລຊີ ແລະ ການສື່ສານ.

            7. ກະຊວງກະສິກໍາ ແລະ ປ່າໄມ້.

            8. ກະຊວງຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ ແລະ ສິ່ງແວດລ້ອມ.

            9. ກະຊວງແຮງງານ ແລະ ສະຫວັດດີການສັງຄົມ.

            10. ກະຊວງຖະແຫຼ່ງຂ່າວ, ວັດທະນະທໍາ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ.

            11. ກະຊວງການເງິນ.

            12. ກະຊວງໂຍທາທິການ ແລະ ຂົນສົ່ງ.

            13. ກະຊວງສຶກສາທິການ ແລະ ກິລາ.

            14. ກະຊວງສາທາລະນະສຸກ.

            15. ກະຊວງຍຸຕິທໍາ.

            16. ກະຊວງພາຍໃນ.

            17. ກະຊວງພະລັງງານ ແລະ ບໍ່ແຮ່.

            18. ຫ້ອງວ່າການສໍານັກງານນາຍົກລັດຖະມົນຕີ.

            19. ທະນາຄານແຫ່ງ ສປປ ລາວ.

    3.2.3  ໂຄງປະກອບດ້ານບຸກຄະລາກອນຂອງລັດຖະບານ

          ບຸກຄະລາກອນຂອງລັດຖະບານປະກອບດ້ວຍສະມາຊິກລັດຖະບານຊຶ່ງມີນາຍົກລັດຖະມົນຕີ, ບັນດາຮອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ, ລັດຖະມົນຕີກະຊວງ , ລັດຖະມົນຕີປະຈຳຫ້ອງວ່າການສຳນັກງານນາຍົກລັດຖະມົນຕີແລະ ຫົວໜ້າອົງການລັດທຽບເທົ່າກະຊວງ.

          ນາຍົກລັດຖະມົນຕີຖືກເລືອກຕັ້ງ ຫຼື ປົດຕຳແໜ່ງໂດຍສະພາແຫ່ງຊາດ ຕາມການສະເໜີຂອງປະທານປະເທດ.

             ບັນດາຮອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ, ລັດຖະມົນຕີປະຈຳຫ້ອງວ່າການສຳນັກງານນາຍົກລັດຖະມົນຕີ, ລັດຖະມົນຕີກະຊວງ ແລະ ຫົວໜ້າອົງການລັດທຽບເທົ່າກະຊວງຖືກແຕ່ງຕັ້ງ, ຍົກຍ້າຍ ຫຼື ປົດຕຳແໜ່ງ ໂດຍປະທານປະເທດ ຕາມການສະເໜີຂອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ພາຍຫຼັງສະພາແຫ່ງຊາດໄດ້ຮັບຮອງເອົາ.

          ລັດຖະບານມີອາຍຸການເທົ່າກັບສະພາແຫ່ງຊາດ. ໃນກໍລະນີທີ່ສະພາແຫ່ງຊາດໝົດອາຍຸການແລ້ວ ແຕ່ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ຮັບຮອງເອົາລັດຖະບານຊຸດໃໝ່ນັ້ນ ໃຫ້ລັດຖະບານຊຸດເກົ່າສືບຕໍ່ປະຕິບັດໜ້າທີ່ຂອງຕົນ ຈົນກວ່າຈະມີລັດຖະບານຊຸດໃໝ່.

             ສະມາຊິກລັດຖະບານ ດຳລົງຕຳແໜ່ງຢູ່ບ່ອນເກົ່າບໍ່ເກີນສອງສະໄໝຕິດຕໍ່ກັນ.

     3.2.4 ກອງປະຊຸມລັດຖະບານ

          ກອງປະຊຸມລັດຖະບານເປີດຂື້ນເດືອນລະເທື່ອ ໂດຍແມ່ນນາຍົກລັດຖະມົນຕີເປັນຜູ້ຮຽກໂຮມ ແລະ ເປັນປະທານ ຍົກເວັ້ນໃນກໍລະນີທີ່ປະທານປະເທດເຂົ້າຮ່ວມຕາມທີ່ໄດ້ກຳນົດໄວ້ໃນມາດຕາ 24 ຂອງກົດໝາຍວ່າດ້ວຍລັດຖະບານ ສະບັບປັບປຸງປີ 2015.

              ກອງປະຊຸມລັດຖະບານຈະເປີດຂື້ນໄດ້ກໍຕໍ່ເມື່ອມີສະມາຊິກລັດຖະບານເຂົ້າຮ່ວມຢ່າງໜ້ອຍ ສອງສ່ວນສາມຂອງຈຳນວນສະມາຊິກທັງໝົດ.

              ສະມາຊິກລັດຖະບານມີໜ້າທີ່ເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມລັດຖະບານທຸກຄັ້ງ ນອກນັ້ນອາດເຊີນຜູ້ອື່ນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເຂົ້າຮ່ວມກອງປະຊຸມລັດຖະບານກໍໄດ້ (ສຳລັບຜູ້ທີ່ບໍ່ແມ່ນສະມາຊິກລັດຖະບານນັ້ນມີສິດປະກອບຄວາມຄິດເຫັນຕໍ່ກອງປະຊຸມ ແຕ່ບໍ່ມີສິດລົງຄະແນນສຽງ).

              ກອງປະຊຸມລັດຖະບານພິຈາລະນາຕົກບັນຫາ ຫຼື ລົງມະຕິໂດຍຖືເອົາຕາມສຽງສ່ວນຫຼາຍ ຖ້າສຽງເທົ່າກັນນັ້ນ ສຽງຂອງປະທານກອງປະຊຸມເປັນອັນຕັດສິນ.

              ໃນກໍລະນີທີ່ມີຄວາມຈຳເປັນ ແລະ ຮີບດ່ວນລັດຖະບານ ອາດຈະເປີດກອງປະຊຸມສະໄໝວິສາມັນກໍໄດ້ ຕາມການຕົກລົງຂອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຫຼື ຕາມການສະເໜີຂອງສະມາຊິກລັດຖະບານຢ່າງໜ້ອຍໜື່ງສ່ວນສາມຂອງຈຳນວນສະມາຊິກທັງໝົດ ຫຼື ອາດເປີດກອງປະຊຸມນາຍົກ ແລະ ຮອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຮ່ວມກັບສະມາຊິກລັດຖະບານຈຳນວນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກໍໄດ້ ຕາມການຕົກລົງຂອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ.

              ລັດຖະບານຍັງຮຽກໂຮມເຈົ້າແຂວງ , ເຈົ້າຄອງນະຄອນເຂົ້າຮ່ວມປະຊຸມນຳປີລະສອງເທື່ອ ເພື່ອຕິດຕາມ, ກວດກາ ແລະ ຊີ້ນຳການປະຕິບັດໜ້າທີ່ຂອງອົງການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ.

              ໃນກໍລະນີທີ່ມີຄວາມຈຳເປັນ ແລະ ຮີບດ່ວນອາດຈະເປີດກອງປະຊຸມສະໄໝວິສາມັນກໍໄດ້ ຕາມການຕົກລົງຂອງນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຫຼື ຕາມການສະເໜີຂອງສະມາຊິກລັດຖະບານຢ່າງໜ້ອຍໜື່ງສ່ວນສາມຂອງຈຳນວນສະມາຊິກທັງໝົດ.

              ໃນກອງປະຊຸມລັດຖະບານທີ່ກ່າວມາຂ້າງເທິງນັ້ນ ລັດຖະບານຍັງຮຽກໂຮມເຈົ້າແຂວງ ແລະ ເຈົ້າຄອງນະຄອນເຂົ້າຮ່ວມປະຊຸມນຳປີລະສອງເທື່ອ ເພື່ອກວດກາ ແລະ ຊີ້ນຳການປະຕິບັດໜ້າທີ່ຂອງອົງການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ.

              ກອງປະຊູມແຕ່ລະຄັ້ງຕ້ອງເຮັດບົດບັນທຶກ ຊຶ່ງເຊັນຢັ້ງຢືນໂດຍປະທານກອງປະຊຸມ ແລ້ວສົ່ງໃຫ້ສະມາຊິກລັດຖະບານ ແລະ ພາກສ່ວນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຊາບ ແລະ ຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ.

     3.2.5 ການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ

            ອົງການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນແມ່ນອົງການບໍລິຫານລັດຂັ້ນທ້ອງຖິ່ນ, ມີພາລະບົດບາດຄຸ້ມຄອງບໍລິຫານລັດຢ່າງຮອບດ້ານ ແລະ ເປັນເອກະພາບໃນຂອບເຂດທ້ອງຖິ່ນຕົນ

            ອົງການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນຮັບຜິດຊອບຕໍ່ລັດຖະບານ ແລະ ສະພາປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ.

            ສາທາລະນະລັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊົນລາວ ແບ່ງການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ ອອກເປັນສາມຂັ້ນຄື: ຂັ້ນແຂວງ, ຂັ້ນເມືອງ ແລະ ຂັ້ນບ້ານ.

                - ຂັ້ນແຂວງ ມີແຂວງ ແລະ ນະຄອນຫຼວງ

                - ຂັ້ນເມືອງ ມີເມືອງ, ເທດສະບານ ແລະ ນະຄອນ.

                - ຂັ້ນບ້ານ ມີບ້ານ.

                - ໃນກໍລະນີທີ່ຈໍາເປັນອາດຈະສ້າງຕັ້ງເຂດພິເສດຂຶ້ນ ຕາມການຕົກລົງຂອງສະພາແຫ່ງຊາດ.

           ແຂວງ ມີເຈົ້າແຂວງ, ນະຄອນມີເຈົ້າຄອງນະຄອນ, ເມືອງມີເຈົ້າເມືອງ, ເທດສະບານ ມີຫົວໜ້າເທດສະບານ, ບ້ານມີນາຍບ້ານ.

           ເຈົ້າແຂວງ ມີຮອງເຈົ້າແຂວງ, ເຈົ້າຄອງນະຄອນມີຮອງເຈົ້າຄອງນະຄອນ, ເຈົ້າເມືອງມີ ຮອງເຈົ້າເມືອງ, ຫົວໜ້າເທດສະບານ ມີຮອງຫົວໜ້າເທດສະບານ, ນາຍບ້ານມີຮອງນາຍບ້ານ ເປັນຜູ້ຊ່ວຍວຽກ.

4. ສານປະຊາຊົນ

ສານປະຊາຊົນ ແມ່ນອົງການຕຸລາການ ທີ່ເຮັດໜ້າທີ່ພິຈາລະນາຕັດສິນຄະດີ.

ສານປະຊາຊົນມີພາລະບົດບາດດຳເນີນພິຈາລະນາຕັດສິນຄະດີ ແນ່ໃສ່ສຶກສາອົບຮົມພົນລະເມືອງໃຫ້ມີນ້ຳໃຈຮັກຊາດ, ຮັກລະບອບປະຊາທິປະໄຕປະຊາຊົນ, ປົກປັກຮັກສາ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍໝາກຜົນຂອງການປະຕິວັດ, ລະບອບການເມືອງ, ເສດຖະກິດ, ວັດທະນະທຳ-ສັງຄົມ, ອົງການຈັດຕັ້ງພັກ, ອົງການຈັດຕັ້ງຂອງລັດ, ອົງການຈັດຕັ້ງມະຫາຊົນ ແລະ ອົງການຈັດຕັ້ງສັງຄົມ.

ປົກປັກຮັກສາສິດຜົນປະໂຫຍດອັນຊອບທຳຂອງພົນລະເມືອງ, ຮັບປະກັນຄວາມຍຸຕິທຳ, ຄວາມສະຫງົບ ແລະ ຄວາມເປັນລະບຽບຣຽບຮ້ອຍຂອງສັງຄົມ.

ເພີ່ມທະວີນິຕິທຳ, ກຳຈັດ ແລະ ສະກັດກັ້ນການລະເມີດກົດໝາຍ.

ລະບົບການຈັດຕັ້ງຂອງສານປະຊາຊົນແຫ່ງ ສປປ ລາວ ປະກອບດ້ວຍ :

 - ສານປະຊາຊົນສູງສຸດ.

 - ສານປະຊາຊົນພາກ.

 - ສານປະຊາຊົນແຂວງ, ນະຄອນ ແລະ ສານເດັກ.

 - ສານປະຊາຊົນເຂດ.

 - ສານທະຫານ.

ສານປະຊາຊົນພາກ, ສານປະຊົນຊົນແຂວງ, ນະຄອນ, ສານເດັກ ແລະ ສານປະຊາເຂດ ເອີ້ນວ່າ : ສານປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ.

ສານປະຊາຊົນຕັດສິນມີສາມຂັ້ນ ຄື :

 - ຂັ້ນຕົ້ນ.

 - ຂັ້ນອຸທອນ.

 - ຂັ້ນລົບລ້າງ.

ສານປະຊາຊົນເຂດ ຕັດສິນເປັນຂັ້ນຕົ້ນ ຕາມຂໍ້ມູນຫຼັກຖານ ແລະ ຕາມກົດໝາຍ.

ສານປະຊາຊົນແຂວງ, ນະຄອນ ຕັດສິນຕາມຂໍ້ມູນຫຼັກຖານ ແລະ ຕາມກົດໝາຍ :

 ເປັນຂັ້ນຕົ້ນ ຄະດີທີ່ບໍ່ຢູ່ໃນສິດອຳນາດຂອງສານປະຊາຊົນເຂດ.

 ເປັນຂັ້ນອຸທອນ ຄະດີທີ່ສານປະຊາຊົນເຂດໄດ້ຕັດສິນເປັນຂັ້ນຕົ້ນແລ້ວ ຊຶ່ງຖືກຂໍອຸທອນໂດຍຄູ່ຄວາມ ຫຼື ສະເໜີຄັດຄ້ານໂດຍໄອຍະການປະຊາຊົນ.

 ສານປະຊາຊົນພາກ ພິພາກສາເປັນຂັ້ນອຸທອນ ຕາມຂໍ້ມູນຫຼັກຖານ ແລະ ຕາມກົດໝາຍຄະດີທີ່ສານປະຊາຊົນແຂວງ, ນະຄອນ ແລະ ສານເດັກ ໄດ້ຕັດສິນເປັນຂັ້ນຕົ້ນ ຊຶ່ງຖືກຂໍອຸທອນໂດຍຄູ່ຄວາມ ຫຼື ສະເໜີຄັດຄ້ານໂດຍໄອຍະການປະຊາຊົນ.

ສານປະຊາຊົນສູງສຸດ ພິພາກສາເປັນຂັ້ນລົບລ້າງ ທາງດ້ານກົດໝາຍ ຄະດີທີ່ສານປະຊາຊົນພາກໄດ້ພິພາກສາເປັນຂັ້ນອຸທອນ ຊຶ່ງຖືກຂໍລົບລ້າງໂດຍຄູ່ຄວາມ ຫຼື ສະເໜີຄັດຄ້ານໂດຍໄອຍະການປະຊາຊົນ.   

5.  ໄອຍະການປະຊາຊົນ

      ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນ ແມ່ນອົງການຕິດຕາມກວດກາຂອງລັດ, ມີພາລະບົດບາດຕິດຕາມ ແລະ ກວດກາການເຄົາລົບ ແລະ ປະຕິບັດກົດໝາຍຂອງບັນດາກະຊວງ, ອົງການ, ແນວລາວສ້າງຊາດ, ອົງການຈັດຕັ້ງມະຫາຊົນ,ອົງການຈັດຕັ້ງສັງຄົມ, ອົງການປົກຄອງທ້ອງຖິ່ນ, ວິສາຫະກິດ, ພົນລະເມືອງ ເພື່ອໃຫ້ມີຄວາມຖືກຕ້ອງ ແລະ ເປັນເອກະພາບ ແລະ ສັ່ງຟ້ອງຜູ້ຖືກຫາຂື້ນສານຕາມກົດໝາຍ.

      ລະບົບການຈັດຕັ້ງຂອງອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນ ປະກອບດ້ວຍ :

- ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນສູງສຸດ.

- ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນພາກ.

- ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນແຂວງ, ນະຄອນ.

- ອົງການໄອຍະການປະຊາຊົນເຂດ.

- ອົງການໄອຍະການທະຫານ.

6.  ອົງການກວດສອບແຫ່ງລັດ

      ການກວດສອບແຫ່ງລັດ ແມ່ນການກວດສອບການຄຸ້ມຄອງການນຳໃຊ້ງົບປະ ມານ, ການເງິນ ແລະ ຊັບສິນຂອງລັດ.

      ການກວດສອບແຫ່ງລັດດຳເນີນໂດຍອົງການກວດສອບແຫ່ງລັດ ຊຶ່ງມີອົງການກວດສອບປະຈຳສູນກາງ ແລະ ອົງການກວດສອບປະຈຳພາກ.

      ປະທານອົງການກວດສອບແຫ່ງລັດ ຮັບຜິດຊອບໂດຍກົງຕໍ່ສະພາແຫ່ງຊາດ ແລະ ລາຍງານຕໍ່ປະທານປະເທດ, ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ແລະ ຄະນະປະຈຳສະພາແຫ່ງຊາດ ກ່ຽວກັບການກວດສອບແຫ່ງລັດ.

      ປະທານອົງການກວດສອບແຫ່ງລັດ ສະເໜີແຕ່ງຕັ້ງ, ຍົກຍ້າຍ ຫຼື ປົດຕຳແໜ່ງຮອງປະທານອົງການກວດສອບແຫ່ງລັດຕໍ່ປະທານປະເທດ.

      ສິດ ແລະ ໜ້າທີ່ ອົງການກວດສອບແຫ່ງລັດ

      - ດຳເນີນການກວດສອບເປັນເອກະລາດ ຕາມກົດໝາຍ ເພື່ອຢັ້ງຢືນຄວາມຖືກຕ້ອງຂອງເອກະສານລາຍງານການເງີນ, ຄວາມສອດຄ່ອງທາງດ້ານກົດໝາຍ ແລະ ຜົນການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດ.

      - ລາຍງານການເຄື່ອນໄຫວວຽກງານຂອງຕົນ ແລະ ຜົນການກວດສອບບົດສະຫຼຸບຂາດຕົວການຈັດຕັ້ງປະຕິບັດແຜນງົບປະມານແຫ່ງລັດ ຕໍ່ກັບປະຊຸມສະພາແຫ່ງຊາດ.

      - ສະເໜີອົງການຄຸ້ມຄອງການເງິນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ເພື່ອນຳໃຊ້ມາດຕະການຫົວໜ່ວຍທີ່ລະເມີດກົດໝາຍໃນການຄຸ້ມຄອງການນຳໃຊ້ງົບປະມານ, ການເງິນ ແລະ ຊັບສິນຂອງລັດຈາກຜົນການກວດສອບ.

            ຄຳຖາມສົນທະນາ: ບັນດາກົງຈັກລັດທີ່ກ່າວມາຂ້າງເທິງນັ້ນມີບົົດບາດຄວາມສຳຄັນແນວໃດຕໍ່ກັບການພັດທະນາປະເທດ ພາຍໃຕ້ການຄຸ້ມຄອງລັດດ້ວຍລັດຖະທຳມະນູນ ແລະ ກົດໝາຍ ?